Εισαγωγή στο 
Εισαγωγή
Σ' αυτό το βιβλίο θα αναφερθούμε στη σουΐτα γραφείου LibreOffice. Δεν θα επεκταθούμε σε μια αναλυτική παρουσίαση, αλλά θα δούμε μερικά χρήσιμα εργαλεία που κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη.
Με τον όρο "σουΐτα γραφείου" εννοούμε μια ομάδα προγραμμάτων που εξομοιώνουν απαραίτητες λειτουργίες στον χώρο του γραφείου, όπως π.χ. συγγραφή επιστολών, λογιστικές πράξεις, παρουσιάσεις σε διαφάνειες κλπ., οι οποίες παλαιότερα γίνονταν με άλλα μέσα.
Μια τυπική σουΐτα γραφείου περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής προγράμματα:
επεξεργαστή κειμένου
πρόγραμμα επεξεργασίας λογιστικών φύλλων
πρόγραμμα δημιουργίας παρουσιάσεων
Επιπλέον, μια σουΐτα γραφείου μπορεί να περιλαμβάνει κι άλλα προγράμματα, όπως:
πρόγραμμα διαχείρισης βάσεων δεδομένων
πρόγραμμα επεξεργασίας γραφικών
πρόγραμμα αποστολής και λήψης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
ηλεκτρονικό ημερολόγιο
πρόγραμμα δημιουργίας δημοσιεύσεων
πρόγραμμα δημιουργίας διαγραμμάτων
πρόγραμμα διαχείρισης έργων
κ.ά.
Υπήρξαν και υπάρχουν πολλές σουΐτες γραφείου [1] με τις πιο γνωστές να είναι οι παρακάτω:
Η ιστορία του LibreOffice ξεκινάει πριν από το 1999. Τότε ονομαζόταν StarOffice και αναπτύχθηκε από τη Γερμανική εταιρία StarDivision, προτού αγοραστεί από τη Sun Microsystems η οποια και θα διαθέσει την έκδοση 5.2 για πρώτη φορά δωρεάν. Το 2002 εμφανίζεται η πρώτη έκδοση ανοικτού κώδικα του StarOffice, με την ονομασία OpenOffice [2]. Μετά την εξαγορά της Sun από την Oracle, μια ομάδα προγραμματιστών του OpenOffice, με αφορμή την πιθανότητα διακοπής του έργου ή της επιβολής περιορισμών σε αυτό από την Oracle, δημιούργησε στις 28 Σεπτεμβρίου 2010, το LibreOffice [3].
Η σουΐτα αυτή αποτέλεσε και αποτελεί εδώ και χρόνια το αντίπαλο δέος του Microsoft Office, καθώς διατίθεται δωρεάν και έχει την δυνατότητα να διαχειρίζεται τα αρχεία της σουΐτας MS Office. Επιπλέον είναι διαθέσιμη για όλες τις πλατφόρμες, Windows, Mac και Unix/Linux.
Η σουΐτα LibreOffice αποτελείται από τα παρακάτω προγράμματα:
Εικόνα 1.1 Η σουΐτα LibreOffice
Πίνακας 1.1 Σύγκριση MS-Office & LibreOffice
| MS Office | LibreOffice |
|---|---|
| Word | Writer |
| Excel | Calc |
| Powerpoint | Impress |
| Access | Base |
| - | Draw |
| - | Math |
| OneNote | - |
| Outlook | - |
| Publisher | - |
| Project | - |
| Visio | - |
Μια λεπτομερής παρουσίαση όλων των προγραμμάτων της σουΐτας θα απαιτούσε πολλά κεφάλαια. Αντί αυτού, ο συγγραφέας θεωρεί ότι έχετε ήδη μια γνωριμία με το LibreOffice και θα προσπαθήσει να παρουσιάσει κάποια πιο προχωρημένα και χρήσιμα χαρακτηριστικά. Στο επόμενο κεφάλαιο θα ξεκινήσουμε με τον επεξεργαστή κειμένου, το Writer.
LibreOffice Writer
Κεφάλαιο 1 - Εισαγωγή στη σουΐτα γραφείου LibreOffice Writer
Ο επεξεργαστής κειμένου είναι το πρόγραμμα που ίσως χρησιμοποιείτε πιο συχνά για να γράψετε τα κείμενα σας, τις επιστολές σας, τις εργασίες σας κλπ. Μοιάζει πολύ με τις παλαιότερες εκδόσεις του MS-Word, μέχρι την έκδοση 2003.
1.2 Υποστήριξη Ελληνικών Χαρακτήρων
Όπως ίσως ήδη γνωρίζετε, το LibreOffice υποστηρίζει Ελληνικά. Ο πιο εύκολος ίσως τρόπος να τα εγκαταστήσετε είναι ως επέκταση (extension). Κατεβάστε την ελληνική υποστήριξη από εδώ και αποθηκεύστε τη στο δίσκο σας. Στη συνέχεια από το LibreOffice επιλέξτε το μενού Tools → Extension Manager → Add και επιλέξτε το αποθηκευμένο αρχείοel_gr_v110.oxt. Πλέον μπορείτε να ενεργοποιήσετε τον ορθογράφο κατά την πληκτρολόγηση από το μενού Tools → Options → Language Settings → Writing Aids και στο πλαίσιο Options επιλέγετε Check spelling as you type. Επίσης, στο μενού Tools → Options → Language Settings → Languages μπορείτε να ορίσετε την προεπιλεγμένη γλώσσα και τις τοπικές ρυθμίσεις (locale) στα Ελληνικά, όπως επίσης και το νόμισμα (EUR).
Προτού αρχίσετε να πληκτρολογείτε κάποιο κείμενο, επιλέξτε Tools → Language → For all Text → Greek. Καθώς πληκτρολογείτε, βλέπετε τις λάθος λέξεις να υπογραμμίζονται με μια κόκκινη κυματιστή γραμμή. Κάντε δεξί κλικ πάνω σε μια τέτοια λέξη για να δείτε κάποιες επιλογές διόρθωσης. Αντί να κάνετε αυτή τη δουλειά κάθε λίγο και λιγάκι, μπορείτε να την αφήσετε για το τέλος. Επιλέξτε το μενού Tools → Spelling and Grammar. Από το παράθυρο της παρακάτω εικόνας έχετε τις εξής επιλογές:
να επιλέξετε τη γλώσσα κειμένου (Greek στην περίπτωσή που έχετε ελληνικό κείμενο)
AutoCorrect αν θέλετε να κάνει τις διορθώσεις χωρίς να σας ρωτήσει
Ignore Once για να αγνοήσει το λάθος, αν όμως ξαναβρεί το ίδιο λάθος παρακάτω θα το ξαναεμφανίσει
Ignore All για να αγνοήσει πάλι το ίδιο λάθος αν το ξαναβρεί παρακάτω
Add για να προσθέσει τη λέξη σε κάποιο από τα λεξικά του
Change για να αντικαταστήσει τη λέξη με κάποια από τις προτεινόμενες αλλά θα σας ξαναρωτήσει αν την ξαναβρεί
Change All για να αντικαταστήσει επιπλέον και τις τυχόν επαναλήψεις της λάθος λέξης με την προτεινόμενη λέξη.
Το μενού Options σας μεταφέρει στο παράθυρο Writing Aids που είδαμε προηγουμένως.
Εικόνα 1.2 Spelling and Grammar
Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε το μενού Tools → Language → Hyphenation. Σας προτείνει συλλαβισμό (-) κάποιων λέξεων που δε χωράνε στην γραμμή, π.χ. σαρανταπο-δαρούσα.
Δυστυχώς, δεν βρήκα έκδοση με Ελληνικό μενού, του LibreOffice. Μπορείτε όμως να κατεβάσετε την τελευταία έκδοση ως πακέτα debian από εδώ.
1.4 Παραμετροποίηση
Από το μενού Tools → Options → LibreOffice → User Data μπορείτε να προσθέσετε τα προσωπικά σας δεδομένα (βλ. Εικόνα 3).
Εικόνα 1.3 User Data
Επιλέξτε Insert → Fields → Author για να προσθέσετε το όνομά σας στο έγγραφο. Από το ίδιο μενού μπορείτε να προσθέσετε την τρέχουσα ημερομηνία και ώρα, τον τίτλο, το όνομα του αρχείου κλπ.
Μιας και είμαστε σ' αυτό το μενού, ας δούμε πως μπορούμε να προσθέσουμε αριθμό σελίδας. Από το μενού Insert → Footer → Default προσθέστε ένα υποσέλιδο στο έγγραφό σας. Στη συνέχεια, κάντε κλικ στο υποσέλιδο και επιλέξτε Insert → Fields → Page Number. Το Page Count είναι ο αριθμός σελίδων του εγγράφου, τον οποίο μπορείτε να στοιχίσετε αριστερά, δεξιά ή στο μέσο του υποσέλιδου.
1.5 Υποστήριξη πολλών τύπων εγγράφων
Ένα από τα πλεονεκτήματα του LibreOffice είναι η υποστήριξη πολλών μορφών εγγράφων. Έτσι, μπορείτε να αποθηκεύσετε τη δουλειά σας κατευθείαν σε .pdfχωρίς την ανάγκη κάποιου άλλου προγράμματος, από το μενού File → Export as PDF ή από το αντίστοιχο κουμπί της γραμμής εργαλείων.
Μπορείτε επίσης να ανοίξετε έγγραφα MS Word (.docκαι.docx),.rtf, WordPerfect (.wpd), Lotus WordPro κ.ά. Επίσης, μπορείτε με το πάτημα ενός κουμπιού στη γραμμή εργαλείων (κουμπί Edit File) να μετατρέψετε το αρχείο “για ανάγνωση μόνο”, ώστε να αποφύγετε ενδεχόμενη ακούσια αλλαγή του.
1.6 Επίλογος
Στο πρώτο μέρος αυτού του βιβλίου δώσαμε μια σύντομη παρουσίαση της σουΐτας LibreOfficeκαι είδαμε κάποιες δυνατότητες παραμετροποίησης όπως π.χ. προσθήκη υποστήριξης Ελληνικής ορθογραφίας και σύνταξης. Στο επόμενο κεφάλαιο θα δούμε τα εργαλεία συνεργατικής συγγραφής εγγράφων (collaboration tools) που προσφέρει το LibreOffice.
Πηγές:
LibreOffice (2011), Getting Started with LibreOffice 3.3 .
LibreOffice (2011), LibreOffice Writer Guide – Word Processing with LibreOffice 3.3 .
Chanelle A. (2009), Beginning OpenOffice 3 From Novice to Professional, Apress.
Miller R. (2005),Point & Click OpenOffice.org!,Prentice Hall.
Perry E. (2011-2012), “How To – Libre Office Part 1-6”,Full Circle Magazine,τεύχη 46-51.
Κεφάλαιο 2 - Εργαλεία Συνεργασίας
Σ' αυτό το κεφάλαιο θα δούμε τις δυνατότητες συνεργατικής συγγραφής κειμένων μεταξύ πολλών χρηστών (collaboration) που προσφέρει το LibreOffice. Π.χ. σε μια εταιρία, ή κατά τη συγγραφή των άρθρων ενός περιοδικού, πολλά άτομα δουλεύουν στο ίδιο κείμενο, πάνω στο οποίο θέλουν να κάνουν αλλαγές που θέλουν να τις δουν οι υπόλοιποι ή να ανταλλάξουν απόψεις. Παρακάτω θα δούμε πώς εφαρμόζονται αυτά τα εργαλεία στην πράξη κατά τη συγγραφή ενός άρθρου στο περιοδικό Ubuntistas.
2.1 Σχόλια
Ένα τελειωμένο άρθρο περνάει από επιμέλεια. Κατά την επιμέλεια του άρθρου ο επιμελητής μπορεί να χρειαστεί να προσθέσει κάποια σχόλια σε ορισμένα σημεία του άρθρου που αφορούν το συγγραφέα του άρθρου. Επιλέγει το κείμενο για το οποίο θέλει να προσθέσει σχόλια και στη συνέχεια το μενού Insert → Comment. Στα δεξιά του εγγράφου θα εμφανιστεί ένα τύπου post-it πλαίσιο με το όνομα του επιμελητή και την τρέχουσα ημερομηνία στο οποίο προσθέτει το σχόλιο. Όταν ο συγγραφέας του άρθρου ανοίξει το επιμελημένο έγγραφο, μπορεί να διαγράψει το σχόλιο, ή τα σχόλια του συγκεκριμένου επιμελητή ή και όλα τα σχόλια, επιλέγοντας το κατάλληλο μενού από το δεξί κλικ πάνω στο σχόλιο.
Μπορεί να αποκρύψει την εμφάνιση σχολίων από το μενού View → Comments.
Μπορεί ακόμα να εκτυπώσει τα σχόλια μαζί με το κείμενο. Από το μενού File → Printer Settings επιλέγει το κουμπί Options και από το παράθυρο που εμφανίζεται επιλέγει πώς θέλει να εκτυπωθούν τα σχόλια.
Εικόνα 2.1 Printer Settings
2.2 Ανίχνευση αλλαγών
Όταν ο συγγραφέας τελειώσει με τη συγγραφή ενός άρθρου, ο επιμελητής αναλαμβάνει τη διόρθωση του άρθρου από ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Πριν ξεκινήσει να κάνει τις αλλαγές, ενεργοποιεί την ανίχνευση αλλαγών από το μενού Edit → Changes → Record. Για να φανούν οι αλλαγές ενεργοποιεί και την εμφάνισή τους από το μενού Edit → Changes → Show. Καθώς πληκτρολογεί βλέπει το κείμενο που εισάγειυπογραμμισμένοκαι το κείμενο που διαγράφει ωςδιαγραμμισμένο. Μπορεί να ρυθμίσει πώς θα φαίνονται οι αλλαγές στο έγγραφο από το μενού Tools → Options → LibreOffice Writer → Changes. Ο επιμελητής μπορεί επίσης να προσθέσει και κάποιο σχόλιο για τη διόρθωσή του από το μενού Edit → Changes → Comment. Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας το άρθρου μπορεί να αναθεωρήσει τις αλλαγές του επιμελητή και να τις δεχτεί ή να τις απορρίψει επιλέγοντας Edit → Changes → Accept or Reject. Εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 2 όπου ο συγγραφέας μπορεί να αποδεχτεί ή να απορρίψει τις αλλαγές του επιμελητή. Ο επιμελητής μπορεί βέβαια να “κλειδώσει” τις αλλαγές του ώστε να μην μπορεί να τις πειράξει ο συγγραφέας, από το μενού Edit → Changes → Protect Record. Όταν το άρθρο περάσει και από αυτή τη φάση, είναι έτοιμο για δημοσίευση.
Εικόνα 2.2 Accept or Reject track changes
2.3 Δημιουργία εκδόσεων
Ο συγγραφέας μπορεί να δημιουργήσει πολλές εκδόσεις του άρθρου δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον επιμελητή να ξεκινήσει τη διόρθωση χωρίς να χρειάζεται να περιμένει την ολοκλήρωση του άρθρου. Από το μενού File → Versions εμφανίζεται το παράθυρο της παρακάτω εικόνας, απ' όπου ο συγγραφέας μπορεί να δημιουργήσει μια νέα έκδοση του άρθρου του και να λάβει μια επισκόπηση των διαθέσιμων εκδόσεων. Μπορεί να ανοίξει ή να διαγράψει μια έκδοση ή ακόμα και να συγκρίνει την τρέχουσα έκδοση του εγγράφου με μια παλαιότερη. Μπορεί επίσης να επιλέξει να αποθηκεύεται αυτόματα μια νέα έκδοση με το κλείσιμο του Writer.
Εικόνα 2.3 Δημιουργία εκδόσεων
2.4 Συγχώνευση εγγράφων
Μερικές φορές τυχαίνει ο συγγραφέας και ο επιμελητής να δουλεύουν σε δυο διαφορετικές εκδόσεις του ίδιου άρθρου.
Μπορείτε να αναγνωρίσετε αν κάποιος τροποποίησε το έγγραφό σας χωρίς να χρησιμοποιήσει την αναθεώρηση ως εξής:
Με συγχώνευση εγγράφων
Με σύγκριση εγγράφων
Αφού ανοίξετε το έγγραφο, κλικ στο μενού Edit → Changes → Merge Document. Επίσης μπορείτε να συγκρίνετε τα δύο έγγραφα από το μενού Edit → Compare Document.
Σε περίπτωση διένεξης, εμφανίζεται διαλογικό παράθυρο απ’ όπου μπορείτε να επιλύσετε τη διένεξη.
2.5 Προστασία εγγράφου
Όταν τελειώσει και η επιμέλεια του άρθρου, καλό είναι ο συγγραφέας να προστατεύει το άρθρο από ατυχή ή σκόπιμη αλλαγή του. Από το μενού File → Properties → Security ο συγγραφέας μπορεί να προστατεύσει το έγγραφο ώστε να ανοίγει μόνο για ανάγνωση καθώς και από αλλαγές (ίδιο αποτέλεσμα με το Edit → Changes → Protect Record που είδαμε παραπάνω). Μόνο όποιος γνωρίζει τον κωδικό μπορεί να ανοίξει το έγγραφο για εγγραφή και να ενεργοποιήσει την ανίχνευση αλλαγών.
Εικόνα 2.4 Προστασία εγγράφου
2.6 Επίλογος
Σ' αυτό το κεφάλαιο είδαμε τα εργαλεία που προσφέρει το LibreOffice Writer για συνεργατική συγγραφή εγγράφων. Μετά τα παραπάνω, αναμένουμε να δούμε περισσότερους συγγραφείς και επιμελητές που να θέλουν να βοηθήσουν το περιοδικό.
Πηγές:
Princeton University, "Collaboration Tools in Microsoft Word”.
LibreOffice (2011), Getting Started with LibreOffice 3.3.
LibreOffice (2011), LibreOffice Writer Guide – Word Processing with LibreOffice 3.3.
Chanelle A. (2009), Beginning OpenOffice 3 From Novice to Professional, Apress.
Miller R. (2005), Point & Click OpenOffice.org!, Prentice Hall.
Perry E. (2011-2012), “How To – Libre Office Part 1-11”, Full Circle Magazine, τεύχη 46-57.
Κεφάλαιο 3 - Γράψτε με Στυλ
Το πρόβλημα με τους κειμενογράφους WYSIWYG (What You See Is What You Get) είναι ότι μας απασχολεί από πολύ νωρίς η τελική μορφή του εγγράφου αντί να επικεντρωνόμαστε στο περιεχόμενό του. Με άλλα λόγια, ενδιαφερόμαστε προτού καν τελειώσουμε το άρθρο μας για το πώς θα μορφοποιήσουμε τις παραγράφους και τις επικεφαλίδες, αν θα χρησιμοποιήσουμε πλάγια ή έντονη γραφή, διαφορετική γραμματοσειρά (π.χ. για τμήματα κώδικα—αν γράφετε σχετικά άρθρα όπως ο γράφων), κλπ. Το πρόβλημα είναι ότι, αν αργότερα αποφασίσετε (εσείς ή κάποιος άλλος) να αλλάξετε π.χ. τη γραμματοσειρά Free Mono που χρησιμοποιήσατε για τη συγγραφή κώδικα σε Ubuntu Mono, θα πρέπει να κάνετε χειροκίνητα την αλλαγή σε ολόκληρο το κείμενο. Ή φανταστείτε ότι δίνετε το άρθρο στο αφεντικό σας, ο οποίος σας το επιστρέφει ζητώντας σας να αντικαταστήσετε παντού την έντονη γραφή με πλάγια, γιατί έτσι του αρέσει καλύτερα!
Σε αυτό το κεφάλαιο θα δούμε πώς να γράφουμε πιο... συνετά, δηλ. αφνοντας τη μορφοποίηση του κειμένου μας για το τέλος, χρησιμοποιώντας στυλ.
3.1 Στυλ
Αφού τελειώσατε με το περιεχόμενο του άρθρου σας, ξεκινήστε με τη μορφοποίησή του. Από το μενού Format!Styles and Formatting ή το αντίστοιχο κουμπί της γραμμής εργαλείων μορφοποίησης (βλ. Εικόνα 1) εμφανίστε το ανάλογο παράθυρο. Το LibreOffice Writer διαθέτει πέντε κατηγορίες στυλ (βλ. Εικόνα 2): παραγράφου, χαρακτήρα, πλαισίου, σελίδας και λίστας.
Εικόνα 3.1 Γραμμές Εργαλείων
Εικόνα 3.2 Στυλ και μορφοποίηση
Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αλλάξετε την εξ ορισμού γραμματοσειρά του εγγράφου σας, δηλ. τη γραμματοσειρά όλου του κειμένου. Επιλέξτε Text Body από το παραπάνω παράθυρο, δεξί κλικ και Modify. Από το παράθυρο Paragraph Style: Text Body που εμφανίζεται, επιλέξτε την καρτέλα Font, επιλέξτε τη γραμματοσειρά της αρεσκείας σας και OK. Η γραμματοσειρά ολόκληρου του κειμένου σας άλλαξε.
Εικόνα 3 Διαλογικό παράθυρο αλλαγής στυλ παραγράφου
Με τον ίδιο τρόπο επιλέξτε π.χ. μια επικεφαλίδα (heading) (το στυλ της επιλέγεται αυτόματα στο παραπάνω παράθυρο) και επιλέξτε δεξί κλικ → Modify για να το αλλάξετε. Όπως βλέπετε, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να αλλάξετε, όπως η γραμματοσειρά, το μέγεθος και το χρώμα της, η στοίχιση, το περίγραμμα, το διάκενο μεταξύ των γραμμών και πολλά άλλα. Αφιερώστε λίγο χρόνο να δείτε τις διαθέσιμες κατηγορίες στυλ από την πτυσσόμενη λίστα στο κάτω μέρος του παραθύρου της εικόνας 2.
Για να ορίσετε επικεφαλίδες επιλέξτε το κείμενο που θα περιέχει η επικεφαλίδα και επιλέξτε Heading 1 από την πτυσσόμενη λίστα Apply Styles που βρίσκεται αριστερά της πτυσσόμενης λίστας με τις γραμματοσειρές στη γραμμή εργαλείων μορφοποίησης (βλ. Εικόνα 1). Οι υποκεφαλίδες θα έχουν στυλ Heading 2, οι υπο-υποκεφαλίδες Heading 3 κ.ο.κ.
Ένας πιο εύκολος τρόπος για να αλλάξετε ένα υπάρχον στυλ είναι ο εξής: τροποποιήστε το κείμενό σας (π.χ. με τη γραμματοσειρά που επιθυμείτε, έντονη γραφή κλπ.), στη συνέχεια επιλέξτε το στυλ από το παράθυρο της εικόνας 2 και τέλος επιλέξτε το πάνω δεξιά κουμπί του παραθύρου και την επιλογή Update Style.
3.2 Πρότυπα Εγγράφων
Μπορείτε να δημιουργήσετε ένα πρότυπο εγγράφου (template), το οποίο θα περιέχει τις μορφοποιήσεις και τα στυλ της αρεσκείας σας, και κάθε φορά να δημιουργείτε τα κείμενα σας με βάση αυτό το πρότυπο.
Δημιουργήστε ένα κενό έγγραφο και προσθέστε τις μορφοποιήσεις και τα στυλ σας σε δείγματα κειμένου, όπως λεζάντες, παραπομπές, επικεφαλίδες (headings), κεφαλίδες (headers) και υποσέλιδα.
Έστω ότι θέλετε να δημιουργήσετε ένα βιβλίο. Αφού ορίσετε τα παραπάνω στυλ, κάντε κλικ στο κουμπί στυλ σελίδων (βλ. Εικόνα 2) και τροποποιήστε τα διαθέσιμα στυλ σελίδων (π.χ. μπορείτε να ορίσετε διαφορετικά στυλ σελίδων για εξώφυλλο, copyright, πίνακα περιεχομένων, πρόλογο, κεφάλαια και αλφαβητικό ευρετήριο). Το στυλ μπορεί να είναι διαφορετικό για την πρώτη σελίδα κάθε κεφαλαίου, καθώς και για τις αριστερές και τις δεξιές σελίδες (π.χ. για να μείνει χώρος για τη βιβλιοδεσία, εφόσον το βιβλίο θα εκτυπωθεί μπρος-πίσω). Έτσι, αν θέλετε κάθε νέο κεφάλαιο να ξεκινάει σε δεξιά σελίδα, επιλέξτε First Page → Modify → καρτέλα Page → Page Layout: Only Right. Στην καρτέλα Organizer ορίστε το Next Style: Left Page.
Στη συνέχεια, ανοίξτε το στυλ της αριστερής σελίδας, κάντε όποιες αλλαγές θέλετε, και μην ξεχάσετε να ορίσετε το Next Style: Right Page. Αντίστοιχα, στο στυλ της δεξιάς σελίδας επιλέξτε Next Style: Left Page.
Τώρα μπορείτε να αποθηκεύσετε το έγγραφό σας ως πρότυπο: μενού File → Templates → Save → MyTemplates, δίνοντας ένα όνομα και OK. Την επόμενη φορά που θα θελήσετε να δημιουργήσετε ένα έγγραφο με τα αγαπημένα σας στυλ και μορφοποιήσεις πηγαίνετε μενού File → New → Templates and Documents → MyTemplates, επιλέγετε το πρότυπό σας και Open, και ξεκινάτε τη συγγραφή του άρθρου σας με βάση αυτό το πρότυπο.
3.3 Πίνακας περιεχομένων και ευρετήρια
Αν ορίσατε τις επικεφαλίδες του εγγράφου σας χρησιμοποιώντας τα στυλ Heading 1, Heading 2, κ.ο.κ., όπως περιγράψαμε παραπάνω, τότε μπορείτε να δημιουργήσετε έναν πίνακα περιεχομένων. Κάντε κλικ στην αρχή του εγγράφου σας (ή όπου επιθυμείτε να προσθέσετε τον πίνακα περιεχομένων) και επιλέξτε Insert → Indexes and Tables → Indexes and Tables. Εμφανίζεται το παράθυρο της εικόνας 3.4. Επιλέξτε την καρτέλα Index/Table, τύπο Table of Contents, δώστε έναν τίτλο για τον πίνακα περιεχομένων σας (π.χ. “Πίνακας Περιεχομένων”) και πατήστε OK. Μπορείτε να ενημερώνετε τον πίνακα περιεχομένων με τις αλλαγές του εγγράφου σας κάνοντας δεξί κλικ πάνω του και επιλέγοντας Update Index/Table. Άλλες διαθέσιμες επιλογές είναι οι Edit Index/Table (εμφάνιση του παραθύρου της εικόνας 3.4) και Delete Index/Table.
Εικόνα 3.4 Πίνακας περιεχομένων
Από το ίδιο μενού μπορείτε να προσθέσετε λίστα εικόνων, πινάκων, κλπ. Απλά, επιλέξτε τον κατάλληλο τύπο από την πτυσσόμενη λίστα Type. Θα πρέπει όμως πρωτύτερα να έχετε δηλώσει λεζάντες για τις εικόνες, τους πίνακες, κλπ.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Για να εισάγετε μια εικόνα στο έγγραφό σας επιλέξτε Insert → Picture → From File, επιλέξτε την εικόνα σας και OK. Στη συνέχεια κάντε δεξί κλικ στην εικόνα και επιλέξτε Caption. Εμφανίζεται διαλογικό παράθυρο της παρακάτω εικόνας.
Εικόνα 3.5 Εισαγωγή Λεζάντας
Εισάγετε το περιεχόμενο της λεζάντας στο πρώτο πλαίσιο κειμένου. Επίσης, μπορείτε να ορίσετε την ίδια τη λεζάντα, γράφοντας στο πλαίσιο Category (όπως φαίνεται στην εικόνα 3.5). Μπορείτε ακόμα να ορίσετε τη θέση (δηλ. πάνω ή κάτω από την εικόνα), κλπ.
Αφού δημιουργήσετε λεζάντες για όλες τις εικόνες σας, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα ευρετήριο εικόνων όπως περιγράψαμε στην αρχή αυτής της ενότητας (επιλέγοντας τον τύπο Illustration Index).
Παρομοίως, μπορείτε να εισάγετε έναν πίνακα είτε από το μενού Table → Insert Table, είτε από το κουμπί Table της βασικής γραμμής εργαλείων (βλ. Εικόνα 3.1) – θα αφιερώσουμε ολόκληρο κεφάλαιο για τους πίνακες. Και στις δυο περιπτώσεις ορίστε τον αριθμό γραμμών και στηλών του πίνακα. Στη συνέχεια, όπως και με τις εικόνες, κάντε δεξί κλικ πάνω στον πίνακα και επιλέξτε Caption. Τροποποιήστε τη λεζάντα του πίνακα κατά τον ίδιο τρόπο όπως περιγράψαμε και πιο πάνω για τις εικόνες. Τέλος, δημιουργήστε ένα ευρετήριο πινάκων όπως περιγράψαμε στην αρχή αυτής της ενότητας (επιλέγοντας τον τύπο Index of Table).
Το LibreOffice Writer σας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσετε ακόμα και αλφαβητικό ευρετήριο (κάτι που λείπει παρεμπιπτόντως από πολλά ελληνικά βιβλία του εμπορίου). Επιλέξτε τη λέξη που θέλετε να εμφανιστεί στο ευρετήριο και κάντε κλικ στο μενού Insert → Indexes and Tables → Entry → Insert. Αφού ολοκληρώσετε την επιλογή των λέξεων του ευρετηρίου, το αλφαβητικό ευρετήριο δημιουργείται όπως και προηγουμένως (επιλέγοντας τον τύπο Alphabetical Index.)
3.4 Παραπομπές
Μερικές φορές ενδέχεται να χρειαστεί να παραπέμψετε τον αναγνώστη σας σε κάποια εικόνα, κάποιο πίνακα ή κάποιο άλλο μέρος του κειμένου, π.χ. επικεφαλίδα, σελιδοδείκτη, κλπ. Π.χ. «όπως φαίνεται στην εικόνα 2...». Για να παραπέμψετε στην εικόνα 2 επιλέξτε το μενού Insert → Cross Reference και από το διαλογικό παράθυρο που εμφανίζεται (βλ. Εικόνα 3.6) επιλέξτε Type: Εικόνα, Insert reference to: Category and Number, την παραπομπή που επιθυμείτε (δηλ. Εικόνα 3.1 από το πλαίσιο Selection), και τέλος Insert. Όπως βλέπετε, μπορείτε να δημιουργήσετε παραπομπές σε επικεφαλίδες, αναφορές, σελιδοδείκτες, εικόνες, πίνακες, κλπ.
Εικόνα 3.6 Εισαγωγή παραπομπής
Καθώς προσθαφαιρείτε εικόνες, πίνακες, κλπ. στο κείμενό σας, οι αύξοντες αριθμοί των λεζάντων, παραπομπών, κλπ. ενημερώνονται αυτόματα.
3.5 Σελιδοδείκτες
Μιας και αναφέρθηκε, και για να είναι πλήρες το κεφάλαιο, μπορείτε να δημιουργήσετε σελιδοδείκτες από το μενού Insert → Bookmark. Γενικά, χρησιμοποιήστε τους σελιδοδείκτες για κείμενο που δεν καλύπτεται από τις άλλες κατηγορίες (επικεφαλίδες, λεζάντες κλπ.), αλλά προς το οποίο θέλετε να παραπέμψετε. Για να παραπέμψετε σε έναν σελιδοδείκτη επιλέξτε και πάλι Insert → Cross Reference (βλ. Εικόνα 3.6). Τέλος, μπορείτε να επεξεργαστείτε ή/και να διαγράψετε τους σελιδοδείκτες από το ίδιο διαλογικό παράθυρο από όπου τους προσθέσατε (βλ. Εικόνα 3.7).
Εικόνα 3.7 Διαχείριση σελιδοδεικτών
Πηγές:
Marongiu Μ. (2006), “Writing documents with OpenOffice.org Writer”, Free Software Magazine, τεύχος 14, Σεπτέμβριος/Οκτώβριος, σελ. 21-26.
Popov D. (2009), “Creating a Book Template with Writer”, Free Software Magazine, τεύχος 20, σελ. 41-45.
Perry E. (2011-2012), “How To – Libre Office Part 3”, Full Circle Magazine, τεύχος 48, σελ. 16-18.
LibreOffice (2011), Getting Started with LibreOffice 3.3.
LibreOffice (2011), LibreOffice Writer Guide – Word Processing with LibreOffice 3.3.
Chanelle A. (2009), Beginning OpenOffice 3 From Novice to Professional, Apress.
Miller R. (2005), Point & Click OpenOffice.org!, Prentice Hall.
Κεφάλαιο 4 - Μορφοποίηση
Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα δούμε τις δυνατότητες μορφοποίησης που προσφέρει το LibreOffice.
4.1 Διαμόρφωση κειμένου
Επιλέξτε το κείμενο που θέλετε να μορφοποιήσετε. Από το μενού Format ! Character, ή με δεξί κλικ και επιλογή του μενού Character, εμφανίζεται το διαλογικό παράθυρο Character (βλ. Εικόνα 4.1).
Εικόνα 4.1 Διαλογικό παράθυρο Character, καρτέλα Font Effects
@page { margin: 0.79in }
p { margin-bottom: 0.1in; line-height: 120% }
Η καρτέλα Εφέ κειμένου προσφέρει πολλές επιλογές όπως:
- Χρώμα γραμματοσειράς (μπορείτε να το βρείτε και σαν κουμπί της εργαλειοθήκης Μορφοποίηση)
- Εφέ (κεφαλαία, πεζά, τίτλος, μικρά κεφαλαία)
- Ανάγλυφο (ανάγλυφο, χαραγμένο)
Κεφάλαιο 6 - Δημιουργία Ιστοσελίδων
Το LibreOffice διαθέτει επίσης δυνατότητες δημιουργίας και επεξεργασίας ιστοσελίδων. Πέραν του ότι μπορεί να αποθηκεύσει οποιοδήποτε κείμενο ως αρχείο HTML, στη συνέχεια θα δούμε την υποστήριξη τουLibreOffice για τη δημιουργία ιστοσελίδων.
6.1 Δημιουργία Ιστοσελίδας
Από το μενού File → New → HTML Document μπορείτε να δημιουργήσετε ένα νέο έγγραφο HTML. Η επεξεργασία του γίνεται όπως ακριβώς κι ένα έγγραφο του LibreOffice. Αντί να γράφετε εντολές HTML, γράφετε το κείμενό σας όπως ακριβώς θα φαίνεται στον πλοηγό. Το LibreOffice είναι ένας κειμενογράφος WYSIWYG (What You See Is What You Get).
Μπορείτε ακόμα να μετατρέψετε ένα έγγραφο LibreOffice (.odt) ή MS-Word (.doc) σε HTML, ανοίγοντάς το στο LibreOffice και στη συνέχεια αποθηκεύοντάς το από το μενού File → Save As και επιλέγοντας HTML Document ως File type.
Θα πρέπει να βλέπετε το κείμενο σας σε προβολή Web (View → Web Layout).
Μπορείτε να δείτε τον παραγόμενο πηγαίο κώδικα HTML (στην έκδοση 4.0 ή νεώτερη του LibreOffice), από το μενού View → HTML source (ανοίξτε το στον αγαπημένο σας κειμενογράφο απλού κειμένου, π.χ. gedit, αν τρέχετε έκδοση του LibreOffice μικρότερη του 4.0). Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι είναι στη μορφή HTML 4.0 κι όχι στην HTML 5.
<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0 Transitional//EN">
<HTML>
<HEAD>
<META HTTP-EQUIV="CONTENT-TYPE" CONTENT="text/html; charset=utf-8">
<TITLE></TITLE>
<META NAME="GENERATOR" CONTENT="LibreOffice 3.5 (Linux)">
<META NAME="AUTHOR" CONTENT="john">
<META NAME="CREATED" CONTENT="20140111;154411577000000">
<META NAME="CHANGED" CONTENT="20140111;155828735000000">
</HEAD>
<BODY LANG="el-GR" DIR="LTR">
</BODY>
</HTML>
Επίσης, ελέγξτε ότι η κωδικοποίηση χαρακτήρων είναι UTF-8. Αν όχι (π.χ. ISO-8859-7), για να την αλλάξετε σε UTF-8, κάντε κλικ στο μενού Tools → Options → Load/Save → HTML Compatibility και αλλάξτε το πεδίο Character Set σε Unicode (UTF-8). Πλέον κάθε νέο αρχείο HTML που αποθηκεύετε θα έχει αυτήν την κωδικοποίηση χαρακτήρων. Επίσης καλό είναι να τικάρετε και την επιλογή Copy local graphics to internet, ώστε όταν μεταφέρετε (upload) τον ιστοτόπο σας στο Διαδίκτυο, όπως θα δούμε παρακάτω, να μεταφέρει και τις εικόνες και τα υπόλοιπα αρχεία που χρειάζονται στις σωστές διαδρομές (paths).
Μπορείτε να φορτώσετε το αρχείο στον αγαπημένο σας πλοηγό για να δείτε πως εμφανίζεται από το μενού File → Preview in Web Browser.
6.2 Επεξεργασία Ιστοσελίδας
Αφού δημιουργήσατε το έγγραφο HTML, θα πρέπει να ορίσετε τον τίτλο του εγγράφου. Ο τίτλος φαίνεται στη γραμμή παραθύρου του πλοηγού. Από το μενού File → Properties → καρτέλα Description μπορείτε να εισάγετε έναν τίτλο στο πεδίο Title. Αφού πατήσετε ΟΚ και το αποθηκεύσετε, ανοίγοντας το αρχείο HTML στον αγαπημένο σας κειμενογράφο απλού κειμένου θα δείτε ότι έχει ενημερωθεί η ετικέτα <TITLE></TITLE> κάτω από το <HEAD>. Μπορείτε να εισάγετε και λέξεις-κλειδιά που βοηθάνε τις διάφορες μηχανές αναζήτησης (βλ. Google) στο να εντοπίσουν πιο εύκολα την ιστοσελίδα σας:<META NAME="KEYWORDS" CONTENT="">
Μπορείτε να γράψετε κείμενο με διαφορετικές μορφοποιήσεις, π.χ. έντονο (μεταφράζεται στην ετικέτα HTML <B></B>), πλάγιο (μεταφράζεται στην ετικέτα HTML <I></I>), υπογραμμισμένο (μεταφράζεται στην ετικέτα HTML <U></U>) και γραμματοσειρές.
Μπορείτε να εισάγετε αριθμημένες λίστες (μεταφράζονται ως
<OL>
<LI>...</LI>
...
</OL>
) ή λίστες με κουκκίδες (μεταφράζονται ως
<UL>
<LI>...</LI>
...
</UL>
).
Ακόμα μπορείτε να εισάγετε πίνακες όπως μάθαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο. Ο σωστός τρόπος διαμόρφωσης μιας σελίδας πάντως είναι με τη χρήση Cascading Style Sheets (CSS) κι όχι με τη χρήση πινάκων.
<TABLE WIDTH=100% CELLPADDING=5 CELLSPACING=0>
<TR>
<TD>...</TD>
</TR>
</TABLE>
Αλλά ας δούμε τα παραπάνω με ένα παράδειγμα. Θα δημιουργήσουμε την παρακάτω ιστοσελίδα ιστολογίου. Μπορείτε να μεταβείτε στην προβολή πηγαίου κώδικα HTML για να βλέπετε πως τροποποιείται το αρχείο HTML μετά από κάθε σας ενέργεια. Αν τρέχετε έκδοση του LibreOffice μικρότερη του 4.0 θα πρέπει να ανοίξετε το αρχείο .html στον αγαπημένο σας κειμενογράφο απλού κειμένου.
Εικόνα 6.1 Ιστολόγιο
Ας δούμε λοιπόν πως πετύχαμε το αποτέλεσμα της εικόνας 1.
Η λέξη "Ιστολόγιο" είναι μια επικεφαλίδα, οπότε ορίζουμε γι' αυτήν το στυλ Heading 1 όπως μάθαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο. Για τη φράση “του Hawk” ορίζουμε κεφαλίδα Heading 2. Μάλιστα, από το παράθυρο Styles & Formatting μπορείτε να εμφανίσετε μόνο τις τεχνοτροπίες (στυλ) HTML από την πτυσσόμενη λίστα στο κάτω μέρος του παραθύρου.
Μπορείτε να εισάγετε μια οριζόντια γραμμή (<hr>) στις εκδόσεις του LibreCffice πριν την 4.0, από το μενού Insert → Horizontal Line. Εμφανίζεται ένα διαλογικό παράθυρο από το οποίο μπορείτε να επιλέξετε μια οριζόντια γραμμή. Από την έκδοση 4.0 και μετά, δυστυχώς δεν παρέχεται αυτή η δυνατότητα, αλλά μπορείτε να προσθέσετε μια οριζόντια γραμμή ως στυλ (τεχνοτροπία) χαρακτήρων (Horizontal Line) (κουμπί Styles & Formatting).
Μπορείτε να εισάγετε τοπικές εικόνες κατά τα γνωστά από το μενού:
Insert → Picture → From File (εκδόσεις < 4.0)
Insert → From File (εκδόσεις ≥ 4.0)
Μεταφράζεται π.χ. σε:
<IMG SRC="e-mail.gif" NAME="e-mail.gif" ALIGN=BOTTOM WIDTH=55 HEIGHT=60 BORDER=0>
Επιλέγοντας την εικόνα και επαναλαμβάνοντας την παραπάνω εντολή (ή δεξί κλικ και Picture) εμφανίζεται το διαλογικό παράθυρο Picture το οποίο σας επιτρέπει να:
αλλάξετε την εικόνα από την καρτέλα Picture εισάγοντας π.χ. μια απομακρυσμένη διεύθυνση (URL) μιας εικόνας στο διαδίκτυο
εισάγετε έναν υπερσύνδεσμο (καρτέλα Hyperlink) ώστε κάνοντας κλικ πάνω στην εικόνα μεταφέρεστε σε μια άλλη ιστοσελίδα
αναδιπλώσετε το κείμενο γύρω από την εικόνα (καρτέλα Wrap)
Μπορείτε ακόμα να εισάγετε αρχεία βίντεο ή ήχου από το μενού Insert → Movie and Sound.
Για να αλλάξετε το χρώμα φόντου, ακολουθήστε τα εξής βήματα:
Πατήστε το κουμπί Gallery της βασικής μπάρας εργαλείων ή από το μενού Tools → Gallery.
Επιλέξτε το θέμα Backgrounds.
Κάντε δεξί κλικ στο παρασκήνιο που επιθυμείτε και στη συνέχεια Insert → Background → Page.
Ένα βασικό χαρακτηριστικό του Παγκόσμιου Ιστού (WWW – World Wide Web) είναι η χρήση υπερσυνδέσμων που μας επιτρέπουν να “μεταφερόμαστε” από έναν ιστοτόπο σε έναν άλλο. Για να εισάγετε έναν υπερσύνδεσμο σ' ένα κείμενο ή μια εικόνα, επιλέξτε τα και κάντε κλικ στο μενού Insert → Hyperlink ή κλικ στο αντίστοιχο κουμπί Hyperlink της βασικής μπάρας εργαλείων. Εμφανίζεται το διαλογικό παράθυρο της εικόνας 2.
Εικόνα 6.2 Διαλογικό παράθυρο εισαγωγής υπερσυνδέσμων
Μπορείτε να δημιουργήσετε τριών ειδών υπερσυνδέσμους:
υπερσύνδεσμο σε μια ιστοσελίδα του διαδικτύου
υπερσύνδεσμο σε μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
υπερσύνδεσμο σε μια άλλη θέση της ίδιας ιστοσελίδας
κάνοντας κλικ σε καθένα από τα τρία πρώτα κουμπιά στ' αριστερά του παραθύρου.
Πατώντας το κουμπί Internet μπορείτε να εισάγετε μια διεύθυνση URL (δηλ. http://) στο πεδίο Target. Το αποτέλεσμα είναι π.χ.:<A HREF="http://ubuntistas.ubuntu-gr.org/"></A>
Από το κουμπί Mail & News μπορείτε να εισάγετε μια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ένα θέμα για το μήνυμα που θα δημιουργηθεί όταν ο αναγνώστης κάνει κλικ πάνω στον υπερσύνδεσμο. Το αποτέλεσμα είναι π.χ.:
<A HREF="mailto:[email protected]?subject=Γειά σου"></A>
Από το κουμπί Document μπορείτε να εισάγετε έναν υπερσύνδεσμο σε μια άλλη ιστοστελίδα στον ίδιο ιστοτόπο συμπληρώνοντας τη διαδρομή του αρχείου στο πεδίο Path, ή σε άλλο σημείο της ίδιας ιστοσελίδας συμπληρώνοντας το πεδίο Target (ή πατώντας στο αντίστοιχο κουμπί) με κάποια κεφαλίδα, ή πίνακα ή κάποιο σελιδοδείκτη (bookmark) κλπ. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκε ο πίνακας περιεχομένων που να δείχνει στις επικεφαλίδες “Εισαγωγή στην HTML 5” και “Εισαγωγή στη CSS3”.
Τέλος, από το κουμπί New Document μπορείτε να δημιουργήσετε ένα νέο αρχείο ιστοσελίδας με το οποίο μπορείτε να συνδεθείτε.
Οι επιπλέον ρυθμίσεις (Further settings) σας επιτρέπουν να:
εισάγετε το πλαίσιο (frame) μέσα στο οποίο θέλετε ν' ανοίξει η ιστοσελίδα με την οποία θέλετε να συνδεθείτε:
blank: η συνδεδεμένη ιστοσελίδα εμφανίζεται σε νέο παράθυρο
self: η συνδεδεμένη ιστοσελίδα εμφανίζεται στο ίδιο πλαίσιο
parent: η συνδεδεμένη ιστοσελίδα εμφανίζεται στο πλαίσιο που περιέχει το τρέχον πλαίσιο
top: η συνδεδεμένη ιστοσελίδαεμφανίζεται σε ολόκληρο το τρέχον παράθυρο
εμφανίσετε τον υπερσύνδεσμο ως κουμπί (Form)
αλλάξετε το κείμενο που θα εμφανίζεται (Text)
εισάγετε ένα όνομα (Name Tag)
Μπορείτε να εισάγετε και κώδικα Javascript από το μενού Insert → Script.
6.3 Δημιουργία χαρτών εικόνων (image maps)
Το LibreOffice Writer διευκολύνει επίσης και τη δημιουργία και επεξεργασία χαρτών εικόνων ή image maps. Με απλά λόγια, ένας χάρτης εικόνων είναι μια εικόνα όπου διάφορες περιοχές της είναι συνδεδεμένες με διαφορετικές ιστοσελίδες. Π.χ. η παρακάτω εικόνα της Ελλάδας περιλαμβάνει υπερσυνδέσμους σε ποιες πόλεις οργανώνονται συνέδρια πληροφορικής. Πατώντας σε συγκεκριμένες πόλεις ανοίγουν οι ιστοσελίδες των διαφόρων συνεδρίων.
Εικόνα 6.3 Παράδειγμα χάρτη εικόνας
Ας δούμε πως μπορούμε να δημιουργήσουμε τον παραπάνω χάρτη εικόνας. Εισάγετε μια οποιαδήποτε τοπική εικόνα όπως μάθαμε παραπάνω. Στη συνέχεια επιλέξτε τη, δεξί κλικ πάνω της και επιλέξτε Picture. Εμφανίζεται το ομώνυμο διαλογικό παράθυρο, απ' όπου επιλέξτε την καρτέλα Hyperlink και εισάγετε τη διεύθυνση: http://www.mapsofworld.com/greece/maps/greece-map.gif και ΟΚ.
Έπειτα, πάλι δεξί κλικ στην εικόνα και επιλέξτε Image Map (ή μενού Edit → ImageMap).
Εικόνα 6.4 Διαλογικό παράθυρο Image Map
Επιλέξτε το ορθογώνιο (ή την έλλειψη) και σύρετε με το ποντίκι γύρω από τα Χανιά (κρατήστε πατημένο το SHIFT για να δημιουργήσετε ένα τέλειο σχήμα). Στη συνέχεια εισάγετε τα στοιχεία όπως φαίνονται στην εικόνα 4 και πατήστε το κουμπί Apply. Πατώντας το τελευταίο κουμπί Properties μπορείτε να δείτε περισσότερες λεπτομέρειες για τον υπερσύνδεσμο που προσθέσατε.
Επαναλάβετε το παραπάνω βήμα επιλέγοντας την Αθήνα και εισάγοντας τις παρακάτω πληροφορίες:
Address: http://euruko2013.org
Text: Euruko 2013 Ruby international conference
και φυσικά πατώντας το κουμπί Apply.
Μπορείτε να αποθηκεύσετε το συγκεκριμένο χάρτη εικόνας ώστε να μπορείτε να τον εφαρμόσετε και σε άλλες εικόνες. Πατώντας στο κουμπί Saveμπορείτε να επιλέξετε ένα από τα 3 φορμά:
MAP-CERN (*.map)MAP-NCSA (*.map)StarView (*.sip)
Αφού τελειώσετε με την εισαγωγή υπερσυνδέσμων, κλείστε το διαλογικό παράθυρο ImageMap. Προβάλλοντας τον πηγαίο κώδικα HTML θα δείτε κάτι σαν το παρακάτω:
<MAP NAME="MAP1">
<AREA SHAPE=RECT COORDS="401,404,415,421" HREF="http://euruko2013.org/" TARGET="_self" ALT="Euruko 2013 Ruby conference">
<AREA SHAPE=RECT COORDS="464,632,479,655" HREF="http://jcrete.org/" TARGET="_self" ALT="JCrete Java Conference">
</MAP>
<IMG SRC="http://www.mapsofworld.com/greece/maps/greece-map.gif" NAME="graphics1" ALIGN=LEFT WIDTH=855 HEIGHT=775 BORDER=0 USEMAP="#MAP1">
Το Writer ονομάζει τον χάρτη εικόνας ως MAP1και η εικόνα αναφέρεται σ' αυτόν με τη χρήση του USEMAP.
Όταν φορτώσετε την ιστοσελίδα στον αγαπημένο σας πλοηγό και περάσετε το δρομέα του ποντικιού πάνω από τα Χανιά ή την Αθήνα θα δείτε ο δρομέας ν' αλλάζει σε χεράκι κι αφού κάνετε κλικ μεταφέρεστε στην ιστοσελίδα του αντίστοιχου συνεδρίου.
Είδατε λοιπόν, πώς το LibreOffice Writer επιταχύνει και διευκολύνει τη δημιουργία και επεξεργασία χαρτών εικόνων.
6.4 Δημιουργία φορμών
Το Writer σας δίνει ακόμα τη δυνατότητα να δημιουργήσετε φόρμες. Υπάρχουν δυο σχετικές μπάρες. Από το μενού View → Toolbars → Form Controlsεμφανίστε τη μπάρα στοιχείων ελέγχου φόρμας (βλ. Εικόνα 5)1.
Εικόνα 6.5 Μπάρα στοιχείων ελέγχου φόρμας
| Εργαλείο | Περιγραφή |
|---|---|
 Select |
Επιλογή ενός εργαλείου. |
 Design mode on/off |
Κουμπί επιλογής μεταξύ προβολή σχεδίασης (για επεξεργασία φορμών) και προβολή φορμών. |
 Control |
Εμφάνιση ιδιοτήτων επιλεγμένου εργαλείου. |
 Form |
Εμφάνιση ιδιοτήτων φόρμας. |
 Checkbox |
Κουμπί ελέγχου |
 Text Box |
Πλαίσιο κειμένου |
 Formatted Field |
Πλαίσιο κειμένου που επιτρέπει μορφοποίηση αριθμών, π.χ. αρ. δεκαδικών ψηφίων. |
 Push Button |
Κουμπί |
 Option Button |
Κουμπί επιλογής |
 List Box |
Λίστα επιλογής |
 Combo Box |
Πτυσσόμενη λίστα επιλογής |
 Label field |
Ετικέτα |
 More controls |
Περισσότερα εργαλεία |
 Form Design |
Εμφανίζει την αντίστοιχη εργαλειοθήκη |
 Wizards On/Off |
(Απ)ενεργοποίηση οδηγού για τα εργαλεία List Box, Combo Box και Group Box. |
Πατώντας το κουμπί More Controlsεμφανίζεται και η μπάρα της εικόνας 62.
Εικόνα 6.6 Περισσότερα στοιχεία ελέγχου πατώντας στο αντίστοιχο κουμπί
| Εργαλείο | Περιγραφή |
|---|---|
 Spin Button |
Επιλογή ενός αριθμού πατώντας τα κουμπιά (π.χ από 1-100). Χρησιμοποιείται στο Calc καθώς ο αριθμός δεν είναι ορατός στο Writer. |
 Scrollbar |
Μπάρα ολίσθησης. Δεν χρησιμοποιείται στο Writer. |
 Image Button |
Κουμπί που εμφανίζει μια εικόνα. |
 Image Control |
Κουμπί εμφάνισης πολλών εικόνων. Πρέπει να συνδεθεί με μια ΒΔ. |
 Date Field |
Αποθηκεύει μια ημερομηνία |
 Time Field |
Αποθηκεύει μια ώρα |
 File Selection |
Επιλογή αρχείου |
 Numeric Field |
Πλαίσιο κειμένου που εμφανίζει μορφοποιημένο αριθμό. |
 Currency Field |
Πλαίσιο κειμένου που εμφανίζει μορφοποιημένο νομισματικό ποσό. |
 Pattern Field |
Πεδίο μοτίβου που περιορίζει τι μπορεί να εισάγει ο χρήστης. |
 Group Box |
Πλαίσιο ομαδοποίησης κουμπιών επιλογής. |
 Table control |
Δημιουργία πίνακα |
 Navigation Bar |
Μπάρα περιήγησης εγγραφών |
Πατώντας το κουμπί Design Formεμφανίζεται η μπάρα σχεδίασηςφόρμας (βλ. Εικόνα 7) την οποία μπορείτε επίσης να εμφανίσετε από το μενού View → Toolbars → Form Design3.
Εικόνα 6.7 Μπάρα σχεδίασης φόρμας
| Εργαλείο | Περιγραφή |
|---|---|
 Select |
Επιλογή ενός εργαλείου. |
 Design mode on/off |
Κουμπί επιλογής μεταξύ προβολή σχεδίασης (για επεξεργασία φορμών) και προβολή φορμών. |
 Control |
Εμφάνιση ιδιοτήτων επιλεγμένου εργαλείου. |
 Form |
Εμφάνιση ιδιοτήτων φόρμας. |
 Form Navigator |
Εμφανίζει όλες τις φόρμες και εργαλεία του εγγράφου |
 Add Field |
Προσθήκη πεδίου. Δουλεύει μόνο με σύνδεση με ΒΔ. |
 Activation Order |
Σας επιτρέπει να καθορίσετε τη σειρά εστίασης των εργαλείων (πατώντας το Tab). |
 Open in Design Mode |
Άνοιγμα της φόρμας σε προβολή σχεδίασης. |
 Automatic Control Focus |
Θέτει την εστίαση στο πρώτο εργαλείο της φόρμας. |
 Position and Size |
Ορίζει το μέγεθος και τη θέση του επιλεγμένου εργαλείου. |
 Change Anchor |
Αγκύστρωση του εργαλείου στη σελίδα, την παράγραφο, ή ως χαρακτήρας. |
 Alignment |
Στοίχιση εργαλείου. Ενεργοποιείται μόνο όταν το εργαλείο είναι αγκυστρωμένο ως χαρακτήρας. |
 Display Grid |
Εμφανίζει το πλέγμα για καλύτερη στοίχιση των εργαλείων πάνω σ' αυτό. |
 Snap to Grid |
Τράβηγμα του εργαλείου στο πλέγμα για καλύτερη στοίχιση. |
 Guides when Moving |
Γραμμές καθοδήγησης που βοηθούν στη στοίχιση των εργαλείων σε σχέση με άλλα εργαλεία της φόρμας. |
Ως παράδειγμα, θα δημιουργήσουμε τη φόρμα της εικόνας 8.
Ξεκινήστε τη σχεδίαση της φόρμας σας πατώντας το κουμπί Design Mode On (κατάσταση σχεδίασης) της μπάρας στοιχείων ελέγχου φόρμας της εικόνας 5. Δημιουργήστε τη φόρμα σέρνοντας τα κατάλληλα εργαλεία στην ιστοσελίδα κι έχοντας το κουμπί Wizards Off.
Εικόνα 6.8 Μια φόρμα ανατροφοδότησης
| Εργαλείο | Περιγραφή |
|---|---|
 Σχόλιο |
Δημιουργήστε την ετικέτα |
 Σχόλιο |
Δημιουργήστε το πλαίσιο κειμένου |
 Email |
Δημιουργήστε την ετικέτα |
 Email |
Δημιουργήστε το πεδίο μοτίβου. |
| Να δημοσιευτεί; |
Δημιουργήστε το κουμπί ελέγχου |
 Άνδρας Γυναίκα |
Δημιουργήστε τα δυο κουμπιά επιλογής με τη βοήθεια ενός group box έχοντας ενεργοποιημένο τον οδηγό (Wizards On). |
 Χώρα |
Δημιουργήστε την ετικέτα |
 Χώρα |
Δημιουργήστε την πτυσσόμενη λίστα επιλογής |
 Υποβολή |
Δημιουργήστε το κουμπί |
| Καθαρισμός |
Δημιουργήστε το κουμπί |
Επιλέγοντας ένα εργαλείο και πατώντας το κουμπί Control, είτε με δεξί κλικ πάνω του και επιλογή της εντολής Control, είτε με διπλό κλικ πάνω του, μπορείτε να τροποποιήσετε τις ιδιότητές του. Εμφανίζεται τότε το αντίστοιχο διαλογικό παράθυρο, όπως αυτό της εικόνας 9.
Εικόνα 6.9 Διαλογικό παράθυρο ιδιοτήτων πλαισίου κειμένου
Καλό είναι να δίνετε ένα όνομα για κάθε εργαλείο. Αυτό βοηθάει να το προσπελάσετε αργότερα. Ένας άτυπος κανόνας είναι να βάζετε ένα πρόθεμα μπροστά από το όνομα, π.χ. lblComment για την ετικέτα “Σχόλιο:”, txtComment για το πλαίσιο κειμένου κλπ. όπου lbl = label, txt = text, btn = button, cmb = combo box κ.ο.κ.
Για τα πλαίσια κειμένου, δηλώστε το πεδίο Label να είναι η αντίστοιχη ετικέτα, π.χ. για το txtComment, ορίστε ως Label το lblComment κλπ. καθώς και το μέγιστο αριθμό χαρακτήρων (Max. Text length).
Θα σας βοηθήσει επίσης στη σχεδίαση της φόρμας σας αν θέσετε την αγκύρωση (anchor) να μην είναι χαρακτήρας (character) αλλά παράγραφος (To paragraph). Έτσι θα μπορείτε να μεταφέρετε τα διάφορα εργαλεία στη σωστή θέση πιο εύκολα.
Για να δημιουργήσετε τα κουμπιά επιλογής, ενεργοποιείστε το κουμπί Wizards On/Offκαι πατήστε το κουμπί Group Box από την εργαλειοθήκη της εικόνας 6. Στην πρώτη σελίδα του οδηγού εισάγετε τα δυο ονόματα “Άνδρας”, “Γυναίκα” και πατήστε κάθε φορά το κουμπί >> για να τα προσθέσετε στην ομάδα. Στην επόμενη σελίδα επιλέξτε No, one particular field is not going to be selected. Δώστε μια τιμή σε καθεμιά από τις επιλογές (αφήστε τις εξ' ορισμού τιμές) στην επόμενη σελίδα και δώστε την ετικέτα “Φύλο” για την ομάδα στην τελευταία σελίδα.
Ένας εναλλακτικός τρόπος είναι να προσθέσετε δυο κουμπιά επιλογών (option buttons) και να θέσετε το ίδιο όνομα ομάδας (Group Name) γι' αυτά, π.χ. “Sex” ώστε όταν επιλέγετε το ένα απ' αυτά ν' απο-επιλέγεται αυτόματα το άλλο.
Απενεργοποιήστε το κουμπί Wizards On/Offκαι πατήστε το κουμπί Combo Box για να δημιουργήσετε μια πτυσσόμενη λίστα. Εμφανίστε τις ιδιότητες του εργαλείου και συμπληρώστε το πεδίο List entriesμε ονομασίες διαφόρων χωρών ως εξής: εισάγετε π.χ. Ελλάδα, SHIFT + ENTER, Ιταλία κ.ο.κ.
Τέλος, για τα δυο κουμπιά, Υποβολή και Καθαρισμός, ορίστε το πεδίο Actionως Submit form και Reset form αντίστοιχα.
Οι ιδιότητες της φόρμας εμφανίζονται πατώντας το κουμπί Form.
Εικόνα 6.10 Διαλογικό παράθυρο ιδιοτήτων φόρμας
Για να δείτε πως δουλεύει η φόρμα, ξαναπατήστε το κουμπί Design Mode ώστε να μην είναι επιλεγμένο. Πλέον (κι εφόσον παραμένετε σε προβολή ιστοσελίδας) μπορείτε να εισάγετε κείμενο στα πλαίσια κειμένου, να τσεκάρετε το κουμπί ελέγχου κλπ.
Ας δούμε τι κώδικα παρήγαγε και συγκρίνετέ τον με την εικόνα 10:
<FORMNAME="Form" ACTION="../LibreOffice">
<P><TEXTAREA NAME="txtComment" ROWS=4 COLS=81 WRAP=SOFT STYLE="float: left; width: 15.74cm; height: 2.31cm" ></TEXTAREA></P>
<P><INPUT TYPE=TEXT NAME="Email" SIZE=81 STYLE="width: 15.77cm; height: 0.62cm" ></P>
<P><INPUT TYPE=CHECKBOX NAME="Publish" VALUE="" STYLE="width: 6.29cm; height: 0.52cm">Να δημοσιευτεί;</P>
<INPUT TYPE=SUBMIT NAME="btnSubmit" VALUE="Submit" STYLE="width: 2.44cm; height: 0.71cm; font-family: 'Arial', sans-serif; font-size: 12pt">
<INPUT TYPE=RESET NAME="btnClear" VALUE="Clear" STYLE="width: 2.75cm; height: 0.75cm; font-family: 'Arial', sans-serif; font-size: 12pt">
</FORM>
Μια φόρμα δηλώνεται με την ετικέτα <FORM>. Θέτετε την ιδιότητα Action με το πρόγραμμα διακομιστή (π.χ. κάποιο script PHP ή Java) που θα επεξεργαστεί τα δεδομένα της φόρμας σας. Στη περίπτωσή μας είναι το LibreΟffice, που σημαίνει ότι κανείς δεν επεξεργάζεται τα δεδομένα της φόρμας.
Όταν τελειώσετε την επεξεργασία της φόρμας σας, αποθηκεύστε το αρχείο μόνο για ανάγνωση (read-only) ώστε να μην μπορούν να την αλλάξουν οι χρήστες παρά μόνο να εισάγουν δεδομένα. Γι' αυτό το σκοπό επιλέξτε File → Properties → Security → Open file read-only.
Προσοχή! Σημειώστε ότι κατά την αποθήκευση του αρχείου, δυστυχώς, κάποια εργαλεία δεν αποθηκεύονται. Είναι bugs του προγράμματος ακόμα και στην τελευταία έκδοση που γράφονται αυτές οι γραμμές, δηλ. 4.2.2.1.
6.5 Δημοσίευση ιστοτόπου
Αφού ετοιμάσατε τις ιστοσελίδες που θ' αποτελέσουν τον ιστοτόπο σας, θα πρέπει να τις ανεβάσετε στον ιστοτόπο σας, συνήθως μέσω FTP. Το Writer σας παρέχει δυο τρόπους “ανεβάσματος” των ιστοσελίδων σας στον ιστοτόπο σας:
- Από το μενού: File → Save As, στο πεδίο FileName εισάγετε τη διεύθυνση FTP του ιστοτόπου σας ως εξής: ftp://username:password@hostname/path/to/index.html. Αν δε δώσετε username και password τότε θεωρείστε ανώνυμος χρήστης και θα εμφανιστεί ένα παράθυρο που θα σας ζητήσει κωδικό πρόσβασης.
- Με τον οδηγό ιστού από το μενού File → Wizards → Web Page ο οποίος βασικά σας επιτρέπει να δημιουργήσετε έναν ολόκληρο ιστοτόπο από αρχεία LibreOffice (όχι HTML). Ακολουθώντας τον οδηγό χτίζετε βήμα βήμα τη διάταξη (layout) του ιστοτόπου σας, το στυλ των ιστοσελίδων σας κλπ., δημιουργεί μέχρι και πίνακα περιεχομένων και τέλος σας δίνει τη δυνατότητα είτε να εκφορτώσετε τον ιστοτόπο στη διεύθυνση που έχετε αγοράσει/μισθώσει ή να τον αποθηκεύσετε τοπικά ως zip αρχείο.
6.6 Επίλογος
Με το LibreOffice Writer μπορείτε να ετοιμάσετε εύκολα και γρήγορα τις ιστοσελίδες σας χωρίς να γνωρίζετε τη γλώσσα HTML. Μπορείτε ακόμα να ετοιμάσετε εικόνες χαρτών (image maps) και φόρμες εισαγωγής δεδομένων και να δημοσιεύσετε τον ιστοτόπο σας με τον οδηγό ιστού. Στο επόμενο κεφάλαιο θα μιλήσουμε για τις δυνατότητες που μας παρέχει το LibreOffice Writer για συγχώνευση αλληλογραφίας.
Πηγές:
LibreOffice (2011), Getting Started with LibreOffice 3.3 .
LibreOffice (2011), LibreOffice Writer Guide – Word Processing with LibreOffice 3.3.
Chanelle A. (2009), Beginning OpenOffice 3 From Novice to Professional, Apress.
Miller R. (2005), Point & Click OpenOffice.org!, Prentice Hall.